Khi bạn tôi ghé sát tai tôi, hỏi: “Mê giò lan này rồi à?”, tôi mới giật mình, lúng búng đáp: “Ờ, ừ, lạ quá!”
Và thế là ông bạn tôi tặng tôi Giò phong lan tím.
Giò lan tím được tôi treo nép vào cây lộc vừng. Hàng ngày, tôi phun nước, tỉa tót cho nó. Nó xanh tốt, trổ thêm mấy chồi lá xinh xinh. Nhưng năm ấy phong lan không ra hoa.
Nghe người ta bảo, chăm sóc quá mà không đúng cách, phong lan cũng không ra hoa, tôi liền giảm bớt việc phun phun tưới tưới. Lại nghe bảo phong lan biết chọn bạn mà chơi, phải treo trên cây thích hợp, thì nó mới tốt và ra hoa đẹp, tôi lọ mọ chuyển Giò lan tím hết sang cây này lại sang cây khác mà vẫn không yên tâm. Thêm một năm nữa, phong lan không cho tôi mầu tím của nhành hoa nhỏ xinh ngày mới gặp.
Rồi một hôm, bạn tôi tận Hải Dương chở lên cho một bồn cây (mà vô duyên, tôi cũng không biết tên loại cây này) to lớn, bảo rằng nó giúp chống côn trùng, làm cho nhà sạch. Phải nhờ thêm mấy bác xe ôm, chúng tôi mới chuyển được bồn cây, mà tôi đặt là bồn cây Chống côn trùng, lên sân thượng. Bồn cây ken dầy cây, loại thân gỗ thẳng, có những cành chụm lại, vươn lên, chứ không đâm ngang. Sắp đặt xong, tôi nhấc Giò lan tím treo lên cành phía gần ngọn cây Chống côn trùng.
Được yên vị ở trong bóng mát của cây Chống côn trùng, Giò lan tím của tôi phát triển trông thấy. Nó đâm thêm 2 chồi, rồi mọc ra 2 nhành cây xanh như ngọc. Thấy nó cứ tự nhiên mà tươi tốt, thêm nhành thêm lộc như thế, tôi giảm hẳn sự chăm nom. Tôi nhớ ra rằng, phong lan tuy đẹp kiêu sa, nhưng lại là loài hoa không đài các. Nó thường chọn sống trên các cây cao giữa trời lộng gió sương, hít khí trời mà đâm lộc, nở hoa.
Thế rồi, vào đúng ngày 29 tháng 3, Giò lan tím của tôi nở ra một nhành hoa tuyệt đẹp, mầu tím đậm đà, cánh mịn như nhung. Khuya ấy, tôi bắc ghế ngồi trên sân thượng, ngắm hoa phong lan mà bồi hồi nhớ lại thời trai trẻ. Vào đúng đêm này cách đây 45 năm, tôi chuẩn bị để sáng hôm sau lên đường vào chiến trường B – chiến trường miền Nam. Chìm đắm trong suy tưởng, tôi thiếp đi lúc nào không hay… Tôi bỗng gặp lại mình cái thời trẻ trai, khỏe mạnh và đầy nhiệt huyết tham gia cuộc hành quân vĩ đại của dân tộc vượt Trường Sơn đi cứu nước. Là người lính trên mặt trận tư tưởng, tôi không trực tiếp cầm súng xông pha nơi lửa đạn, mà ở tại chiến khu với nghề cầm bút. Cùng với những bước thắng lợi vững chắc của cách mạng, cuộc sống ở chiến khu của chúng tôi có thêm nhiều mầu sắc tươi đẹp. Và tôi đã gặp Em, như là định mệnh, để xây dựng hạnh phúc riêng tư. Ở hai cơ quan khác nhau, chúng tôi thường hẹn gặp nhau vào buổi trưa, trên một triền dốc cách mỗi cơ quan khoảng 30 phút đi bộ. Một hôm trời nắng đẹp, Em bỗng nhìn chăm chắm lên một ngọn cây. Tôi cũng nhìn theo hướng mắt Em, thì bắt gặp một mầu tím đằm thắm của một giò phong lan xinh xinh. Trong khi Em vẫn mải miết ngắm hoa, tôi đứng dậy:
- Anh lấy giò lan xuống cho em nhé!
Em níu tôi lại:
- Đừng anh!
Tôi hăng hái:
- Ở Hà Nội, không phải là loại trẻ con trèo me trèo sấu, nhưng anh trèo cây cũng giỏi, để anh…
Em cười, giọng dìu dịu:
- Hoa mọc trên ấy, trời cho chúng mình. Để cho nó mọc tự nhiên mới đẹp.
Giò phong lan tím trở thành bạn của chúng tôi. Từ trên cao ấy, những cánh hoa tím ngắt chứng kiến hạnh phúc của chúng tôi trong những cuộc hẹn gặp ngắn ngủi vào buổi trưa.
Nhưng rồi, một biến cố đã xảy ra…
Đó là vào một đêm mùa xuân. Hồi này không bị B52 ném bom nữa, nhưng căn cứ chúng tôi thỉnh thoảng vẫn bị một trận pháo của quân địch từ tàu biển bắn lên. Khuya ấy, đang chập chờn trong giấc ngủ, nghe một tiếng “víu…”, tôi đã kịp bổ nhào từ võng xuống hầm. Bản năng con người lạ lắm. Khi bạn gặp hiểm nguy, nó có thể giúp bạn làm những việc bất chợt lạ kỳ, mà lúc thường không làm được. Như tôi đấy, nằm trên võng cao, quấn tấm dù làm chăn, phủ kín bọc võng, vậy mà chỉ nhoàng một cái, tôi đã nằm gọn dưới hầm tránh đạn ở phía dưới cái bàn, cách võng một đoạn khá xa. Tiếng pháo vẫn điểm không theo nhịp nào, lúc chậm, lúc nhanh, khi nổ ùng oàng hai ba tiếng liền nhau, lúc chỉ nổ oành một cái. Nếu ai đã ở chiến trường, hẳn hiểu rõ tâm trạng của con người trước những đợt tấn công của kẻ địch. B52 rải bom dày đặc thật đấy, nhưng chỉ 3 đợt là hết. Sau 3 đợt bom, ai còn sống là có thể ra khỏi nơi trú ẩn, trở lại đời sống bình thường. Máy bay B57 thì chỉ thả trộm một loạt bom rồi cút. Nhưng, pháo có cái kiểu bắn dai dẳng, không biết khi nào chấm dứt. Bởi vậy, nghe pháo nện, tâm trạng căng thẳng vô cùng. Tôi càng căng thẳng hơn, vì lo cho Em.
Thế rồi pháo cũng dứt. Không gian trở lại yên tĩnh. Không một tiếng muông thú. Đêm đen đặc. Tôi chỉ mong trời sáng, mong mau đến trưa mà ra triền dốc gặp Em.
May thay, trận pháo không bắn trúng cơ quan tôi. Nhưng đường đi tới triền dốc lại bị tơi tả bởi đạn pháo. Tôi phải hì hụi leo trèo, vòng tránh mãi mới tới được triền dốc. Ôi, Em đã ở đó, đứng dựa vào thân cây, ngửa mặt nhìn chăm chắm lên ngọn cây. Mãi tới khi tôi tới sát bên Em, ho một tiếng, em mới giật mình nhìn xuống. Chúng tôi ôm chầm lấy nhau, mừng vui thoát nạn. Lát sau, em bảo tôi:
- Anh nhìn xem, có thấy giò phong lan không?
Tôi ngước nhìn lên, giật mình vì cái cây thân thiết của chúng tôi đã bị đạn pháo phạt cụt ngọn. Cành cây mà giò phong lan cộng sinh cũng bay biến đâu mất. Một điều rất lạ là những ngọn cây, cành cây trúng đạn pháo dường như đã tan biến vào không trung, không còn một chút nào vương quanh gốc. Chúng tôi đi vòng quanh thân cây tìm kiếm. Tịnh không thấy chút dấu vết nào của giò phong lan, cho dù là một nhành hoa hay một đọt lá. Ngồi lại bên gốc cây, tôi buồn bã chưa kịp thốt lên câu nào, thì em nhẹ nhàng bảo: “Phong lan của chúng mình lên trời rồi!”…
…Một giai điệu nhè nhẹ cất lên bên tai tôi, bản nhạc dịu êm, thoang thoảng buồn rồi chuyển điệu sang vui tươi, rộn rã, kéo tôi ra khỏi giấc mộng tưởng suy. Đứng lên nhìn sát vào giò phong lan, tôi gọi: “Em ơi, Giò lan tím của mình từ trời về đây rồi!”
***
Bồn cây Chống côn trùng quả là môi trường tuyệt vời cho Giò lan tím của tôi. Phong lan đâm thêm chồi, mọc thêm lá, năm nào cũng ra hoa, mầu tím đậm đà.
Nhưng, một lần nữa, biến cố lại xảy ra.
Không rõ vì sao năm ấy nhiều chuột đến thế. Trong con ngõ nhà tôi, có những dây điện bắc ngang bắc dọc. Mặc dù người ta đã lồng những mảnh bìa vào mấy đoạn dây, tạo thành vật cản, lũ chuột vẫn cứ thi nhau vượt qua như đi hội, rồi chui tọt vào hành lang của các nhà. Đặt bẫy kiểu gì chúng cũng tránh được, lũ chuột đã thành tinh rồi! Tôi cảnh giác, luôn đóng các cửa, cho nên chuột không vào nhà được. Vậy mà, một buổi sáng, lên sân thượng, tôi hoảng hồn khi thấy bồn cây Chống côn trùng của tôi tả tơi như rừng cây sau trận bom B 52. Bọn chuột đã tàn phá đến cùng kiệt bồn cây. Không còn một nhành lá. Cành bị tiện rơi xuống gốc hoặc nham nhở gục vào thân cây. Nhiều thân cây bị tiện ngang, ứa nhựa trắng đục. Duy chỉ có Giò lan tím là còn nguyên vẹn, nằm chỏng chơ ở góc bồn.
Tìm mọi cách cứu chữa cho cây Chống côn trùng mà không được, tôi đành chuyển nó đi. Giò phong lan, tôi treo tạm lên cây mai vàng. Mấy hôm sau lên sân thượng, tôi lại giật mình khi thấy mấy cái lá của phong lan nhăn lại, sắp héo. Tôi vội treo nó vào cây Ngũ gia bì. Cây này cũng chống được muỗi, thân cũng lớn và có nhiều cành, tôi nghĩ có thể thay cho cây Chống côn trùng. Nhưng không, vài hôm sau, tôi đã thấy giò phong lan rụng mất bốn lá, mà gốc cũng hơi nhăn nheo, mất hẳn cái vẻ căng mọng trước đấy. Tôi liền chuyển nó về cây lộc vừng. Tôi nghĩ, cây này đã từng nuôi phong lan xanh tốt, nếu không giúp nó ra hoa, chắc cũng có thể duy trì sự sống cho nó.
Suy nghĩ của tôi sai rồi! Cây phong lan không hề được tiếp thêm nguồn sống. Nó cứ héo úa dần. Nếu trong thơ văn, người ta bảo nhớ nhau đến héo úa ruột gan, thì tôi được chứng kiến loài cây héo úa lá cành khi phải lìa xa bạn cộng sinh. Mà ở đây, trước mắt tôi, là Giò lan tím đang héo úa vì cây Chống côn trùng không còn nữa. Nhìn giò phong lan tàn tạ đến bất ngờ, tôi bất lực. Suy đi tính lại, tôi “ồ” lên một tiếng: Có thế mà không nghĩ ra, mình mua một bồn cây Chống côn trùng khác thay thế.
Ngày hôm sau, tôi và vợ tôi – Em của ngày xưa – ra chợ cây ở đường Đề Thám mua một bồn cây Chống côn trùng. Chú xe ôm khỏe thật, một mình vác bồn cây băng băng lên 4 tầng gác, đưa bồn cây ra sân thượng nhà tôi.
Nhưng, hỡi ôi! Tôi căng mắt nhìn vào cây lộc vừng. Trống trơn! Chỉ có mầu xanh pha tím của lá lộc vừng, bây giờ trở nên nhợt nhạt đáng sợ. Tịnh không thấy Giò lan tím đâu! Phong lan ơi, phong lan đang ở nơi nào? Lẽ nào, phong lan nỡ bỏ ta mà đi hay sao?
Tôi như người mất hồn, nghiêng bên này, ngó bên kia, miệng lầm bầm: “Phong lan ơi, phong lan à!” Đột nhiên, tôi sững người lại, nghe tiếng nói nhỏ nhẹ bên tai:
- Phong lan của chúng mình lại về trời rồi!
Hà Nội, 01/01/2018 - PVL
