PV: Anh có thể giới thiệu những nét cơ bản về Mạng xã hội?
Nhà báo Vương Xuân Nguyên: MXH thực chất là diễn đàn được thiết lập dựa trên nền tảng công nghệ, công cụ để người sử dụng, thành viên của cộng đồng đó tự nguyện trao đổi, chia sẻ, bình luận, tương tác thông tin với nhau phù hợp với các quy định của pháp luật, cơ quan thiết lập không tự cung cấp, sản xuất tin bài, thông tin, các dịch vụ khác ngoài hoạt động theo đăng ký kinh doanh và phạm vi đã được quy định trong giấy phép thiết lập MXH đã được cơ quan có thầm quyền cấp.
Nhà báo Vương Xuân Nguyên, một người có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực báo chí, truyền thông
Nói một cách chi tiết, MXH với cách gọi đầy đủ là "dịch vụ mạng xã hội" (tiếng Anh là "social network service") hay "trang mạng xã hội", là nền tảng trực tuyến nơi mọi người dùng để xây dựng các mối quan hệ với người khác có chung tính cách, nghề nghiệp, công việc, trình độ,... hay có mối quan hệ ngoài đời thực. MXH có nhiều dạng thức và tính năng khác nhau, có thể được trang bị thêm nhiều công cụ mới, và có thể vận hành trên tất cả các nền tảng như máy tính để bàn, máy tính xách tay, máy tính bảng hay điện thoại thông minh. MXH cho phép người dùng chia sẻ câu chuyện, bài viết, ý tưởng cá nhân, đăng ảnh, video, đồng thời thông báo về hoạt động, sự kiện trên mạng hoặc trong thế giới thực. Nếu như trong mô hình mạng xã hội truyền thống, ví dụ như sự kiện hội chợ, đã tồn tại từ lâu trong lịch sử thì mạng xã hội trên web giúp người dùng kết nối với những người sống ở nhiều vùng đất khác nhau, ở thành phố khác hoặc trên toàn thế giới.
PV: Vậy anh đánh giá tác động của MXH đến đời sống như thế nào?
Nhà báo Vương Xuân Nguyên: Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của xã hội, công nghệ thông tin nói chung, internet và các trang MXH nói riêng đã và đang ảnh hưởng rất lớn đến mọi mặt đời sống xã hội và sinh hoạt của con người. MXH đem tới cho người dùng rất nhiều tiện ích nhờ tốc độ thông tin nhanh, gần như tức thời; nội dung phong phú, hình thức sinh động, hấp dẫn. Nếu được sử dụng phù hợp, đúng mục đích, MXH giúp mỗi cá nhân trao đổi thông tin, giải trí, kinh doanh trực tuyến có hiệu quả; đồng thời, cũng là kênh thông tin quan trọng góp phần đưa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với nhân dân nhanh chóng, kịp thời.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, MXH cũng đem lại nhiều tác hại và hệ lụy cho mỗi cá nhân cũng như cộng đồng. Đối với cá nhân, lạm dụng mạng internet và MXH có thể dẫn tới tình trạng phụ thuộc, gây “nghiện”, làm ảnh hưởng tới chất lượng học tập, giảm sút năng suất lao động, thậm chí gây tác hại cho sức khỏe, tâm sinh lý và lối sống của con người, nhất là trong thanh, thiếu niên.
Thông tin trên MXH tuy nhanh, nhiều nhưng lại khó kiểm soát, khiến người dùng nhanh chóng rơi vào tình trạng hỗn loạn bởi thông tin không được kiểm chứng. Thông qua MXH, các đối tượng phản động, chống đối Nhà nước dễ dàng lợi dụng để tung những thông tin bịa đặt, sai sự thật, phá hoại tư tưởng, nội bộ, thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, gây mâu thuẫn dân tộc, kích động biểu tình, bạo loạn. Những luồng thông tin xấu, độc tác động tiêu cực đến tư tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân; gây hoang mang, dao động, làm giảm sút lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước.
PV: Nếu vậy thì trách nhiệm của tổ chức, doanh nghiệp thiết lập MXH theo quy định của pháp luật là gì thưa anh?
Nhà báo Vương Xuân Nguyên: Theo Nghị định số 15/2020/NĐ – CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ về việc quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực Bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử, thì tại Điều 100 đã quy định rõ các hành vi vi phạm về trách nhiệm của tổ chức, doanh nghiệp thiết lập MXH. Theo đó, Nghị định trên và các văn bản có liên quan thì tổ chức, doanh nghiệp thiết lập MXH phải nghiêm túc thực hiện các nội dung sau:
1. Công khai đầy đủ thỏa thuận cung cấp và sử dụng dịch vụ mạng xã hội trên trang chủ của mạng xã hội;
2. Có biện pháp bảo vệ bí mật thông tin riêng hoặc thông tin cá nhân của người sử dụng;
3. Thông báo cho người sử dụng về quyền, trách nhiệm, rủi ro khi lưu trữ trao đổi, chia sẻ thông tin trên mạng;
4. Bảo đảm quyền quyết định của người sử dụng khi cho tổ chức, doanh nghiệp thiết lập mạng xã hội cung cấp thông tin cá nhân của họ cho bên thứ ba;
5. Thực hiện việc đăng ký, lưu trữ và quản lý thông tin cá nhân của người thiết lập trang thông tin điện tử cá nhân và người cung cấp thông tin khác trên mạng xã hội theo quy định;
6. Cung cấp đầy đủ hoặc chính xác thông tin về tên của tổ chức quản lý mạng xã hội, tên cơ quan chủ quản (nếu có), địa chỉ liên lạc, thư điện tử, số điện thoại liên hệ, tên người chịu trách nhiệm quản lý nội dung, số giấy phép, ngày tháng năm cấp, cơ quan cấp phép trên trang chủ của mạng xã hội.
7. Chỉ sử dụng thông tin cá nhân của người khác trên mạng xã hội khi được sự đồng ý của cá nhân đó;
8. Sẵn sàng hợp tác cung cấp thông tin cá nhân hoặc thông tin riêng của người sử dụng có liên quan đến hoạt động khủng bố, tội phạm, vi phạm pháp luật theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
9. Đảm báo có hệ thống máy chủ đặt tại Việt Nam đáp ứng việc thanh tra, kiểm tra, lưu trữ, cung cấp thông tin theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc giải quyết khiếu nại của khách hàng đối với việc cung cấp dịch vụ theo quy định của Bộ Thông tin và Truyền thông;
10. Thực hiện lưu trữ các thông tin về tài khoản, thời gian đăng nhập, đăng xuất, địa chỉ IP của người sử dụng và nhật ký xử lý thông tin được đăng tải theo quy định;
11. Không để vi phạm một trong các điều kiện về nhân sự, tên miền, kỹ thuật, quản lý nội dung thông tin;
12. Công khai thỏa thuận cung cấp và sử dụng dịch vụ mạng xã hội trên trang chủ;
13. Cung cấp thông tin về tên của tổ chức quản lý mạng xã hội, tên cơ quan chủ quản (nếu có), địa chỉ liên lạc, thư điện tử, số điện thoại liên hệ, tên người chịu trách nhiệm quản lý nội dung, số giấy phép, ngày tháng năm cấp, cơ quan cấp phép trên trang chủ của mạng xã hội.
14. Tuyệt đối không lưu trữ, truyền đưa thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, vu khống, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân;
15. Không cung cấp thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan, dâm ô, đồi trụy, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc;
16. Không cung cấp thông tin miêu tả tỉ mỉ hành động chém, giết, tai nạn, kinh dị, rùng rợn;
17. Không lưu trữ, truyền đưa thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc;
18. Không lưu trữ, truyền đưa nội dung thông tin không phù hợp với lợi ích đất nước;
19. Tuyết đối không đăng, phát, truyền đưa, sử dụng hình ảnh bản đồ Việt Nam không thể hiện đầy đủ hoặc thể hiện sai chủ quyền quốc gia;
20. Không đăng, phát các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc không được phép lưu hành hoặc đã có quyết định cấm lưu hành hoặc tịch thu;
21. Không quảng cáo, tuyên truyền, mua bán hàng hóa, dịch vụ bị cấm;
22. Nghiêm túc thực hiện việc ngăn chặn, loại bỏ thông tin vi phạm theo quy định pháp luật.
23. Chấp hành việc cơ quan Nhà nước tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm hoặc bị tước quyền sử dụng Giấy phép thiết lập mạng xã hội từ 8 tháng đến 12 tháng đối với hành vi vi phạm quy định các quy định tại Điều 100 của Nghị định số 15/2020/NĐ – CP.
24. Nghiêm chỉnh chấp hành việc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 3 Điều này;
25. Chấp hành việc thu hồi tên miền do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 100 của Nghị định 15/2020/NĐ – CP.
PV: Vậy thì còn trách nhiệm của người sử dụng MXH thì sao thưa anh?
Nhà báo Vương Xuân Nguyên: Cũng tại Điều 101 của Nghị định 15/2020/NĐ – CP nêu trên và các văn bản có liên quan đã nêu rõ trách nhiệm của người sử dụng MXH. Theo Điều 101 và các văn bản có liên quan thì, người sử dụng MXH không được thực hiện gồm:
1. Không cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân;
2. Không cung cấp, chia sẻ thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan, dâm ô, đồi trụy, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc;
3. Không cung cấp, chia sẻ thông tin miêu tả tỉ mỉ hành động chém, giết, tai nạn, kinh dị, rùng rợn;
4. Không cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc;
5. Không cung cấp, chia sẻ các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc chưa được phép lưu hành hoặc đã có quyết định cấm lưu hành hoặc tịch thu;
6. Không quảng cáo, tuyên truyền, chia sẻ thông tin về hàng hóa, dịch vụ bị cấm;
7. Không cung cấp, chia sẻ hình ảnh bản đồ Việt Nam nhưng không thể hiện hoặc thể hiện không đúng chủ quyền quốc gia;
8. Không cung cấp, chia sẻ đường dẫn đến thông tin trên mạng có nội dung bị cấm.
9. Không tiết lộ thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
10. Phải chấp hành việc bị gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1 và 2 Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ- CP.
PV: Xin trân trọng cảm ơn anh!
